H ανωνυμία στο διαδίκτυο μέσω της απρόσκοπτης πλοήγησης στον κυβερνοχώρο αποτελεί έκφανση της ελευθερίας της έκφρασης (14 § 1 Σ, 10 § 1 ΕΣΔΑ), της ελευθερίας της πληροφόρησης (5Α § 1 Σ) και του δικαιώματος συμμετοχής στην κοινωνία της πληροφορίας (5Α § 2 Σ). Πολλές φορές όμως τα δικαιώματα των υποκειμένων όταν βρίσκονται online μπορεί να είναι αντιφατικά και να συγκρούονται μεταξύ τους ή με τα δικαιώματα των άλλων, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα (privacy rights) και το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης (freedom of speech). Tα τελευταία χρόνια, το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης στο διαδίκτυο σε πολλές περιπτώσεις έχει λάβει αρνητικό πρόσημο, καθώς έχει φτάσει να εκδηλώνεται στην ακραία του μορφή, μέσω της συκοφαντικής δυσφήμησης και εξύβρισης, του τρολ[1], της ρητορικής μίσους (hate speech) και του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (bullying).
Στις περισσότερες χώρες, όπως και στην Ελλάδα, υπάρχουν διατάξεις του κοινού Ποινικού δικαίου που τιμωρούν ως έγκλημα τη (συκοφαντική) δυσφήμηση και την εξύβριση, ακόμα και όταν διαπράττονται online. Έχει δε ήδη κριθεί νομολογιακά απ’ τα ελληνικά δικαστήρια ότι η τιμώρηση των εγκλημάτων αυτών που διαπράττονται στο διαδίκτυο συνιστά επιτρεπτό περιορισμό του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης.
Η ρητορική μίσους (hate speech) στην Ελλάδα αντιμετωπίστηκε νομοθετικά με τον Ν. 4285/2014 (αντιρατσιστικός νόμος, τροποποιώντας τον Ν. 927/1979), που τιμωρεί την υποκίνηση μίσους οποιασδήποτε μορφής ή βίας κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων δημόσια, προφορικά, δια του τύπου αλλά και μέσω του διαδικτύου. Επιπλέον, με τον Ν. 4411/2016 κυρώθηκε η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το έγκλημα στον Κυβερνοχώρο και του Προσθέτου Πρωτοκόλλου της σχετικά με την ποινικοποίηση πράξεων ρατσιστικής και ξενοφοβικής φύσης, που διαπράττονται μέσω συστημάτων Υπολογιστών.
Ο Ν. 4322/2015 τροποποίησε το άρθρο 312 του Ποινικού Κώδικα για το bullying, το οποίο (άρθρο) τιτλοφορείται ως “Πρόκληση βλάβης με συνεχή σκληρή συμπεριφορά”. Ωστόσο, το άρθρο αυτό δεν ποινικοποιεί το bullying όταν τελείται μέσω διαδικτύου και επομένως ο όρος “ηλεκτρονικός εκφοβισμός” βρίσκεται εκτός του προστατευτικού πεδίου του ποινικού κώδικα. Το έγκλημα όμως αυτό δε θα λέγαμε ότι μένει ατιμώρητο όταν τελείται online αλλά εκφράζεται και ποινικοποιείται με τις επιμέρους ισχύουσες διατάξεις. To cyber bullying λοιπόν αφορά “τραμπουκισμούς”, χρήση φωτογραφιών και βίντεο, ψεύτικα προφίλ, διαπόμπευση στο διαδίκτυο, εκφοβισμό, εξύβριση, δυσφήμηση και παρόμοιες πρακτικές. Οι πράξεις αυτές, λοιπόν, δύναται να τιμωρηθούν με τις κοινές διατάξεις του ποινικού κώδικα και ειδικών νόμων ( όπως εξύβριση, δυσφήμηση, 370Β και Γ ΠΚ, 337 παρ.3-4 ΠΚ, Νόμος 2472/1997 περί προσωπικών δεδομένων).
Ενώ λοιπόν για όλα τα προαναφερθέντα εγκλήματα που τελούνται online υπάρχει άμεση ή έστω μία έμμεση νομοθετική αντιμετώπιση, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες, το ιντερνετικό τρολλάρισμα (trolling) φαίνεται να μην έχει ακόμα βρει τη θέση του στο προστατευτικό πεδίο κάποιου νόμου. Ήδη απ το 2014, στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε ξεκινήσει μια συζήτηση για τη νομοθετική αντιμετώπιση και καταπολέμηση των trolls μέσω ενός νέου ειδικού ποινικού νόμου που θα απειλούσε με ποινή έως δύο ετών κάθε πράξη cyber-bullying και παρενόχλησης μέσω μηνυμάτων κτλ.
